توکل، به معنای اعتماد قلب در امور، بر خدا می‌باشد
استاد یوسفی در جلسه اخلاق ویژه کادر حوزه علمیه باقرالعلوم (علیه السلام) مورخ 99/8/23بیان کرد:
توکل، به معنای اعتماد قلب در امور، بر خدا می‌باشد بطوری‌که بندگان جمیع امور خویش را بر خداوند حواله دهند و از هر نیرو و قدرتی دیگر در امور خویش تبری جویند و تنها به یک قدرت وابسته باشند و او خدا است و تنها او را اساس عمل و تاثیر بدانند و اگر برای انسان‌های مومن در حوزه‌ی عملیات روحی و جسمی، فردی و اجتماعی خویش چنین حالتی پیش آید اینان متوکلین به خدا بشمار می‌آیند.و این همان حقیقت توکل است
مشروح سخنان استادیوسفی:
توکل از ماده وکالت، به معنی سپردن کارها به خدا و اعتماد بر لطف اوست، نه به این معنی که انسان دست از تلاش و کوشش بردارد بلکه تا آنجا در توان دارد تلاش کند و از اسباب و وسایل کمک بگیرد، اما آنچه از توان او بیرون است به خدا واگذارد و از الطاف جلیه و خفیه او مدد بطلبد!
یکی از علمای معروف اخلاق در تفسیر توکل می گوید: «توکل منزلی از منزلگاههای دین و مقامی از مقامات اهل یقین است، بلکه آن از مفاهیم درجات مقربین است، از نظر مفهوم پیچیده و از نظر عمل سنگین است! »
دلیل بر پیچیدگی مفهوم آن این است که توجه به عالم اسباب و اعتماد بر آنها نوعی شرک است، و از سوی دیگر بی اعتنایی به اسباب و جدایی کامل از آنها نیز نفی سنت است
ایشان افزود«حقیقت توکلی که در شرع اسلامی آمده همان اعتماد قلبی در تمامکارها بر خدا، و صرف نظر کردن از ماسوی الله است و این منافات با تحصیل اسباب ندارد مشروط بر اینکه اسباب را در سرنوشت خود اصل اساسی نشمارد» .
استاد در ادامه بحث خود افزود : «مفهوم توکل آن گونه که افراد نادان و احمق تصور کرده اند ترک فعالیت های جسمانی و تدبیر عقلانی نیست که این جهل محض است، و در شریعت مقدس اسلامی حرام، چرا که انسان مکلف به تحصیل معاش است از راههایی که خدا به انسان نشان داده، از زراعت، تجارت و صنعت و غیر اینها از طرق حرام… ولی با این حال خداوند دستور داده که به عالم اسباب دل نبندند و در آن غرق نشوند» .
انسان باید با کمال قدرت و قوت از هر گونه وسیله مادی برای پیروز شدن بر مشکلات بهره گیرد و موانع را از سر راه خود بردارد، و با این حال متکی به لطف پروردگار و قدرت بی پایان او باشد، و پیروزی را از او بداند نه غیر او.
در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) می خوانیم از جبرئیل سؤال فرمود: «ما التوکل علی الله عز و جل؛ توکل بر خداوند بزرگ چیست؟ » عرض کرد: «العلم بان المخلوق لایضر و لاینفع و لایعطی و لایمنع و استعمال الیاس من الخلق؛ حقیقت توکل علم و آگاهی به این است کهمخلوق نمی تواند زیانی برساند و نه سودی، و نه چیزی ببخشد، و نه از او بازدارد، و (دیگر) به کار بستن یاس از خلق است (یعنی همه چیز را از سوی خدا و به اذن و فرمان او بداند) » .سپس فرمود: «فاذا کان العبد کذلک لم یعمل لاحد سوی الله و لم یرج و لم یخف سوی الله، و لم یطمع فی احد سوی الله، فهذا هو التوکل؛ هنگامی که بنده خدا چنین باشد، جز برای خدا عملی انجام نمی دهد و امید و ترسی جز به خدا ندارد، و به هیچ کس جز خدا دل نمی بندد، این است حقیقت توکل» !