حوزه علمیه باقرالعلوم (علیه السلام) شهرقدس-تهران

​تبار حضرت عبد العظيم عليه السلام با چهار واسطه، به سبط اكبر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و خاندان وحى مى‏رسد . احمد بن على نجاشى - كه يكى از اركان علم رجال است - ، در باره نسب آن بزرگوار مى‏نويسد:
هنگامى كه جنازه او را براى غسل برهنه مى‏كردند، در جيب لباس وى نوشته‏اى يافت شد كه در آن، نسبش، اين گونه ذكر شده بود : من ابو القاسم ، عبد العظيم بن عبد اللَّه بن على بن حسن بن زيد بن على بن حسن بن على بن ابى طالب هستم .[۱]
بر اساس اين نسخه از رجال النجاشى، در نسب ايشان، ميان وى و امام حسن عليه السلام، پنج نفر واسطه وجود دارد؛ ليكن در نسخه‏هاى معتبر اين كتاب ،[۲]ميان «زيد» - يعنى جدّ سوّم ايشان - و امام حسن عليه السلام، شخص ديگرى واسطه نيست . بنا بر اين، نياكان حضرت عبد العظيم عليه السلام به ترتيب، عبارت اند از :
۱ . عبد اللَّه بن على‏
پدر حضرت عبد العظيم عليه السلام، «عبد اللَّه» نام داشت و مادرش، «فاطمه» دختر عقبة بن قيس بود.[۳]عبد اللَّه، در زمان حيات جدّش «حسن بن زيد» متولّد شد و چون قبل از تولّدش ، پدرش «على» در زندان در گذشت ، جدّش كفالت او را به عهده گرفت .[۴]
از عبد اللَّه، به نقلى، پنج پسر و به نقلى، نُه پسر[۵]بر جاى ماند كه يكى از ايشان حضرت عبد العظيم عليه السلام بوده است .
۲ . على بن حسن‏
نام جدّ اوّل حضرت عبد العظيم عليه السلام، «على» و لقب او «سديد»[۶]است . وى همراه پسرعمويش عبد اللَّه محض و گروهى ديگر از سادات حسنى، در دوران خلافت منصور بر ضدّ عبّاسيان قيام كرد . جمعى از آنان و از جمله وى، دستگير و به بغداد منتقل شدند. او پس از مدّتى در زندان وفات يافت .[۷]
۳ . حسن بن زيد
جدّ دوم حضرت عبد العظيم عليه السلام، «حسن» نام داشت. وى تنها فرزند پسر زيد بود كه از بزرگان عصر خودش به شمار مى‏رفته ، و در بين بنى‏هاشم، به بخشش ، كَرَم ، سخاوت و خدمت به محرومان، شهرت داشته است .
وى از سوى منصور عبّاسى به ولايت مدينه گمارده شد؛ ولى پس از مدّتى، مورد خشم او قرار گرفت و به زندان افتاد[۸]و در سال ۱۶۸ ق ، در هشتاد سالگى از دنيا رفت .[۹]
۴ . زيد فرزند امام حسن عليه السلام‏
جدّ سوم حضرت عبد العظيم عليه السلام، زيد فرزند بزرگ امام حسن مجتبى عليه السلام است . ايشان متولّى اوقاف پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله بوده و به جلالت قدر ، كرامت طبع ، عزّت نفس و كثرت نيكوكارى، توصيف گرديده است . شاعران، او را ستوده‏اند و مردم از هر سو براى برخوردارى از فضلش به وى روى مى‏آورده‏اند .[۱۰]وى در يكصد سالگى، چشم از جهان فرو بست‏[۱۱]و در محلّى به نام «حاجز» در چند منزلى مدينه دفن گرديد.[۱۲]
نگاهى گذرا به زندگى‏نامه نياكان و خاندان حضرت عبد العظيم عليه السلام نشان مى‏دهد كه اين خاندان، داراى دو ويژگى برجسته بوده‏اند :
اوّل . مبارزه و پيكار بر ضدّ ستم و سلطه استكبارىِ حاكم به جامعه اسلامى ، به گونه‏اى كه پدر حضرت عبد العظيم عليه السلام در زندان از دنيا رفت و ايشان پدر خود را نديد ، و جدّ ايشان نيز مدّتى در زندان به سر برد .
دوم . كرامت طبع ، عزّت نفس و خدمت به محرومان . ملقّب شدن عبد العظيم به حضرت «السيّد الكريم»، ريشه در اين ويژگى خانوادگى اين بزرگوار دارد