حوزه علمیه باقرالعلوم (علیه السلام) شهرقدس-تهران

استاد یوسفی، استاد اخلاق و مدرس تفسیر در حوزه علمیه باقرالعلوم (علیه السلام)، در جلسه اخلاق ویژه کادر و جمعی از بسیجیان،گفت :امام محمدباقر (ع) به یکی از اصحاب سرّ خویش به نام «جابر بن یزید جعفی» ۵ نصیحت و سفارش را در یک بحث اخلاقی بیان می‌فرمایند که تمام این توصیه‌ها درباره چگونگی واکنش انسان در مقابل برخی رفتارهاست.

در میان روایاتی که از امام باقر (ع) نقل شده این سفارش شنیدنی در ظاهر به جابر بن یزید جعفی و در واقع به عموم شیعیان و ارادتمندان به چشم می‌خورد که حضرت فرمودند: یَا جَابِرُ… أُوصِیکَ بِخَمْسٍ إِنْ ظُلِمْتَ فَلَا تَظْلِمْ وَ إِنْ خَانُوکَ فَلَا تَخُنْ وَ إِنْ کُذِّبْتَ فَلَا تَغْضَبْ وَ إِنْ مُدِحْتَ فَلَا تَفْرَحْ وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ؛ ای جابر… من تو را به پنج چیز نصیحت می کنم؛ اگر کسی به تو ظلم کرد تو ظلم نکن، و اگر مردم به تو خیانت کردند تو به کسی خیانت نکن، و اگر سخنی گفتی و مردم تو را تکذیب کردند مواظب باش خشمگین نشوی، و اگر تو را ستایش کردند شاد نشو، و اگر کسی تو را نکوهش کرد بی‌تاب نشو».

در این روایت چند بخش قابل توجه و تأمل است:

۱ـ اگر کسی به تو ظلم کرد تو به کسی ظلم نکن؛ «إِنْ ظُلِمْتَ فَلَا تَظْلِمْ»

با توجه به این که قبیح بودن ظلم و ستم به دیگران، یکی از واضح‌ترین احکام عقلی است، روشن است نصحیت حضرت صرفاً معطوف به این امر نیست که به کسی ظلم نکنیم، این امر که خیلی روشن است؛ بلکه سخن آن‌ جاست که گاهی اوقات شرایط خاصی پیش می‌آید و انسان انگیزه مضاعف برای ظلم پیدا می‌کند؛ در واقع ممکن است انسان در شرایط عادی هیچ وقت به فکر ظلم کردن نیفتد، اما در شرایط خاص، انگیزه ظلم و تعدی به دیگران را پیدا کند. مانند جایی که آشکارا و بدون هیچ بهانه‌ای حق انسان را بخورند و به او توهین کنند و یا در جامعه‌ای ظلم فراگیر شود و شیوع پیدا کند و یا در جایی‌ انسان می‌خواهد شخصی را که به او ظلم نموده قصاص کند.

در تمامی این شرایط انسان باید بر خود مسلط شود و مراقب باشد که شیطان فریبش ندهد و از حق تجاوز نکند. اگر کسی به او ظلم کرد، او ظلم نکند. اگر ظلمی در جامعه شیوع پیدا می کند، مواظب باشد آلوده نشود. اگر حق قصاص دارد، بیش از آن‌چه حق دارد انجام ندهد و فراتر نرود؛ زیرا قرآن می فرماید: «وَ إِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ [نحل/۱۲۶]؛ و اگر [ستم‏گر را] مجازات کردید، پس فقط به مانند ستمى که به شما شده مجازات کنید».

۲ـ اگر دیگران در حق تو خیانتی مرتکب شدند تو درباره آن‌ها خیانت نکن؛ «وَ إِنْ خَانُوکَ فَلَا تَخُنْ»

البته خیانت یکی از مصادیق ظلم است؛ و ذکر آن به طور خاص، به خاطر اهمیت این موضوع است. در این جا هم مانند مورد اول، حضرت می خواهند به این نکته ظریف هشدار دهند که گاه انگیزه مضاعف برای خیانت به وجود می آید و باید مراقب بود تا خیانتی رخ ندهد.

مثلا اگر با شخصی یا اشخاصی ولو کافر و غیر مسلمان، قرار دادی بستید؛ طبق تعبیر قرآن کریم «فَمَا اسْتَقامُوا لَکُمْ فَاسْتَقیمُوا لَهُم ْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقین [توبه/۷]؛ هنگامی که با عده‌ای عهد و پیمان بستید مادامی که آن‌ها عهد و پیمان را نشکسته‌اند شما عهدتان را نشکنید و خدا پرهیزکاران را دوست دارد». حال اگر در این عهد و پیمان، طرف مقابل پای بند نبود و زیر قولش زد و خیانت نمود، الزامی به پای بندی آن برای ما وجود ندارد، منتها باید مراقب باشیم که در چنین مواقعی پای را از حق فراتر نگذاریم و در صدد ضرر زدن به او بر نیاییم.

۳ـ اگر تو را تکذیب کردند عصبانی نشو و غضب نکن؛ «وَ إِنْ کُذِّبْتَ فَلَا تَغْضَبْ»

در مقام ارشاد، اصلاح و امر به معروف و نهی از منکر، گاه با عکس‌العمل‌های منفی از طرف مقابل مواجه می‌شویم. مانند آن‌که می‌گویند: تو دروغ می‌گویی و غرض سوئی داری! در چنین مواقعی باید به خود تلقین کنیم که: اگر من را تکذیب کردند بی تفاوت باشم. من وظیفه‌ای داشتم و آن را انجام دادم؛ او هم وظیفه‌ای دارد که یا به آن عمل می کند یا نمی‌کند و مسئولیت آن با خودش است. در این صورت با رفتار بد دیگران عصبانی نخواهیم شد.

۴ـ اگر کسی تو را ستایش کرد، شاد نشو؛ «وَ إِنْ مُدِحْتَ فَلَا تَفْرَحْ»

برای این که به واسطه کمالاتی که داریم، و یا کسب می کنیم، از تعریف دیگران خوشحال نشویم و دچار غرور نشویم، لازم است به چهار نکته توجه کنیم:

۱- باید بدانیم که همه کارهای خوبی که انجام داده‌ایم مانند کسب معنویت، کسب دانش و… به برکت توفیقات الهی بوده و مقدماتش را خدا فراهم کرده و یا اگر جمالی، قدرتی، مالی و… داریم، همه را خدا داده است.

۲- باید بدانیم، این نعمتی که خدا عنایت فرموده، تا این لحظه به ما داده است و معلوم نیست یک ساعت دیگر وجود داشته باشد. مانند کسانی که با وجود علوم فراوانی که کسب کرده اند، دچ

ار آلزایمر و فراموشی می‌شوند، تا جایی‌ که حتی بچه‌های خود را هم دیگر نمی‌شناسند، و یا با یک بیماری تمامی اندوخته‌های ذهنی خود را از دست می‌دهند.

بر مال و جمال خویشتن غره مشو/ کان را به شبی برند و این را به تبی»

۳- باید از عاقبت خودمان بترسیم. کم نبودند اشخاصی که به واسطه کمالاتی که کسب نموده بودند خدمات مهمی را انجام دادند و سال‏ های زیادی را با خوش نامی زندگی کردند، اما نهایتا با حالت کفر از دنیا رفتند.

۴- باید دقت کنیم که خوشحالی از تمجید و تعریف دیگران، انسان را در دام ریاکاری، عجب، کبر، و غرور می اندازد و زمینه را برای سقوط او فراهم می کند. لذا امام باقر (ع) به جابر فرمودند: جابر! اگر مورد ستایش قرار گرفتی شاد و سرمست نشو!».

۵ـ اگر کسی درباره تو بدگویی کرد بی تابی نکن. «وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ»

امام باقر (ع) در توضیح قسمت پنجم از نصیحتشان می‌فرمایند:

وَ فَکِّرْ فِیمَا قِیلَ فِیکَ فَإِنْ عَرَفْتَ مِنْ نَفْسِکَ مَا قِیلَ فِیکَ فَسُقُوطُکَ مِنْ عَیْنِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ عِنْدَ غَضَبِکَ مِنَ الْحَقِّ أَعْظَمُ عَلَیْکَ مُصِیبَةً مِمَّا خِفْتَ مِنْ سُقُوطِکَ مِنْ أَعْیُنِ النَّاسِ وَ إِنْ کُنْتَ عَلَى خِلَافِ مَا قِیلَ فِیکَ فَثَوَابٌ اکْتَسَبْتَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَتْعَبَ بَدَنُکَ؛!

بنشین فکر کن که آیا این حرف‌ها واقعیت دارد یا دروغ است. اگر دیدی واقعیت دارد نباید ناراحت شوی. اگر ناراحت شوی در واقع از مطلب حقی ناراحت شده‌ای و این ناراحتی، تو را از نظر خدا می اندازد. انسانی که از حق ناراحت می شود پیش خدا ارزشی ندارد. اما اگر آن‌چه درباره تو گفتند واقعیت ندارد بدان که در مقابل آن مذمت، ثوابی رایگان در نامه عمل تو می نویسند».

امید است که این بیانات نورانی حضرت باقر العلوم (ع) را چراغ راه زندگی خویش قرار دهیم و از آن‌ها بهره های لازم و مستوفی را ببریم.

کرسی آزاد اندیشی دروس پژوهشی با حضور اساتید مورخ 99/10/6 در سالن اجتماعات حوزه علمیه باقرالعلوم علیه السلام برگزار شد
این کرسی با هدف بررسی پیشنهادات و انتقادات طلاب پیرامون ارائه واحدهای پژوهشی با حضور استاد ارزیاب سرکار خانم یوسفی و استاد تدریس مهارت های پژوهشی سرکار خانم صفیاری برگزار شد
عوامل منفی در فرایند پژوهش از چند جهت بررسی شد

الف. عوامل مربوط به پژوهشگر، در برابر عوامل مربوط به مراکز پژوهشی (مدیریت پژوهش)؛

ب. عوامل مادی و اقتصادی، در برابر عوامل معنوی و نقایص علمی؛

ج. عوامل روان شناختی و جامعه شناختی و روش شناخی و اجرایی

این جلسه به صورت حضوری و با رعایت پروتکل های بهداشتی انجام پذیرفت و بازخورد آن جهت رفع موانع به مدیریت استان ارسال گردید.

پای درس استاد

استاد یوسفی

کلاس اخلاق کادر حوزه علمیه باقرالعلوم (علیه السلام )

مورخ 99/10/6

هر کس این نعمت بزرگ الهی- یعنی عقل- را در زندگی خویش بکار گیرد، به سعادت دنیا و آخرت دست یافته است و آنها که عقل را چراغ راه زندگی خود قرار نداده‌اند، بجز بدبختی و هلاکت نصیبی حاصل‌شان نخواهد شد.

عاقلان و خردمندان دارای نشانه‌هایی هستند که با کمک گرفتن از آیات الهی و احادیث ائمه‌طاهرین (علیهم‌السلام ) به ذکر برخی از آنها می‌پردازیم.
۱- به پند و نصیحت ناصحان گوش فرا می‌دهد
یکی از نشانه‌های بارز اهل خرد اینست که، به پند و نصیحت ناصحان گوش فرا می‌دهند. خداوند حکیم در قرآن کریمش می‌فرماید: وما یذکر الا اولوا الباب (بقره -269) کسانی که خود‌رأی و خودسر هستند و به حرف احدی به غیراز خود توجه نمی‌کنند این افراد، خردمند نیستند و عاقبتشان به جز دوزخ نخواهد بود: و قالوا لو کنا نسمع او نعقل ما کنا فی اصحاب السعیر و گفتند: اگر می‌شنیدیم و تعقل می‌کردیم از اصحاب دوزخ نبودیم. (ملک- 10)
۲- کسی که عاقل است دین‌دار نیز هست.
امام علی‌‌(ع) فرمودند: دیندار نیست، کسی که خردمند نباشد. (میزان الحکمه، ج8، ص 3881) تنها عاقلان هستند که به دستورات حضرت حق و انبیاء و اوصیای آنها گوش فرا داده، به دنیا به چشم مزرعه‌ای برای آخرت می‌نگرند و تنها به خوشی زودگذر دنیا دل خوش نمی‌دارند؛ بلکه با کمک گرفتن از عقل خود، به فرامین شارع مقدس گوش جان می‌دهند و اینان مؤمن حقیقی‌اند.
امام علی‌(ع) در حکمت ۴۲۱ نهج‌البلاغه می‌فرمایند: عقل تو را کفایت کند که راه گمراهی را از رستگاری نشانت دهد. لذا مؤمنان با کمک گرفتن از عقل خویش راه‌های گمراهی را شناخته و از آن فاصله می‌گیرند و تنها در مسیر صراط مستقیم گام بر می‌دارند.
۳- عاقلان، کمال طلبند.
امام علی‌(ع) فرمودند: العاقل یطلب الکمال، الجاهل یطلب المال. خردمند، جویای کمال است و نادان، جویای مال. (همان، ص 3891) عده‌ای از مردم تصور می‌کنند هر کس با هر شرایطی به جمع‌کردن مال بپردازد و در فاصله زمانی اندک صاحب اموال فراوان شود، او انسان عاقلی است؛ در حالی که در فرهنگ اسلامی به چنین کسی عاقل نمی‌گویند بلکه به فرموده امام علی‌(ع) عاقل آن کسی است که به‌دنبال کمالات گشته و خود را به آنها ملبس می‌کند. مثلا ً از بین علم و ثروت، عاقل کسب علم را انتخاب کرده، بجای حرص در مال، نسبت به علم حریص است و به اندازه رفع نیاز به کسب و کار می‌پردازد و بجای زراندوزی، اموال اضافی خود را صرف تولید و سودرساندن به جامعه و اعضاء آن می‌کند.
۴- قول و فعل عاقل یکی است.
امام علی‌(ع) می‌فرمایند: العاقل من صدق اقواله افعاله، خردمند کسی است که کردارهایش گفتارهای او را تصدیق کند. (همان) عاقل اهل حرافی نیست بلکه پیش از گفتن برای دیگران، به آنچه می‌داند و باور دارد عمل می‌کند؛ به بیان دیگر قول و عمل او هر دو دارای یک چهره‌اند !
۵- زبان عاقل در بند و تحت کنترل است.
امام علی‌(ع): العاقل من عقل لسانه خردمند کسی است که، زبان خود را در بند کشد.
بسیاری از بدبختیها و مشکلات، از عدم کنترل زبان است؛ چرا که اکثر مردم قبل از اینکه خوب فکر کنند حرف می‌زنند، به همین خاطر است که بیشتر مردم از غالب گفته هایشان پشیمانند و ‌ای کاش قضیه به همین جا ختم می‌شد؛ چه گرفتاریها، جدایی‌ها، کشمکش‌ها، و …. که به‌خاطر عدم کنترل زبان، نصیب انسان می‌ شود

به مناسبت میلاد باسعادت حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها)، نشست مجازی عوامل مؤثر در زندگی موفق، باحضور خانم دکتر همیز، استاد دانشگاه و کارشناس صدا و سیما، به همت حوزه علمیه حضرت باقرالعلوم(ع)، اداره کتابخانه ‌های عمومی و قرارگاه فرهنگی نمازجمعه شهرستان قدس برگزارشد.

طاهره همیز استاد حوزه و دانشگاه و مشاور در زمینه مسائل تربیتی و خانواده ضمن توجه به مسئله ی درک متقابل زوجین و اکرام یکدیگر، به رساله ی حقوق امام سجاد اشاره می‌کند و می گوید: امام سجاد (ع) به شدت به اکرام مرد نسبت به زن در لباس، گفتار، رفتار و غذا توصیه می‌کنند. اکرام یعنی بزرگ شمردن، نه اینکه همسرتان را مورد تحقیر و توهین قرار دهید؛

قرآن درآیه ی 34 سوره ی نسا مهارت‌هایی را در زندگی مشترک به زنان اختصاص می‌دهد و می‌فرماید:  «الصالحات قانتات حافظا للغیب بما حفظ الله.«پس زنان صالحه، کسانی هستند که با کمال تواضع و خضوع، همواره مطیع و در غیاب همسر نیز حافظ اسرار و شئون خانواده هستند، حافظ آنچه خدای متعال نیز به حفظ آن فرمان داده است.

این آیه به ویژگی‌ها اخلاقی زنان صالحه و نمونه اشاره می‌کند.

با همسرتان مدارا کنید
حتماً شنیده‌اید که می گویند زن ستون خانه است و مرد سقف خانه؛ اگر این ستون آسیب ببینید و بخواهد ابراز ناراحتی و ناسازگاری کند باعث تنش در خانه می‌شود و ستون‌های خانه سست می‌شوند و در نهایت ممکن است فرو بریزد؛ نقش زن در تحکیم زندگی زناشویی غیر قابل انکار است تا جایی که زن می‌تواند خانه را به بهشتی برین تبدیل کند و یا به جهنمی سوزان.

زن اگر به فن شوهر داری آشنا باشد و مهارت‌های زندگی مشترک را آموزش دیده باشد می‌تواند از شوهرش یک مرد ایده آل و نمونه بسازد.

همیز به کلمه ی صالحات در آیه شریفه ی فوق اشاره می کند که صالحات در این آیه به این معناست که زن باید در خانه صلح آفرین باشد یعنی مدارا کند نه اینکه مدام قهر و دعوا راه بندازد و لجبازی کند.

استاد همیز با اشاره به آیه 69 سوره احزاب گفت آبروی همدیگر و مطیع همسرتان باشید
مردان علاقه ی زیادی به مدیریت و حس مالکیت دارند و با شنیدن کلمه ی «چشم» از همسرشان نوعی احساس غرور و مردانگی می‌کنند. مطیع بودن زن از شوهر چنان تاثیری در مرد دارد که حاضر می‌شود هر فداکاری و ایثاری برای همسرش انجام دهد لذا برای حفظ کیان خانواده لازم است که زنان با سیاست‌های زنانه ی خود مطیع همسرانشان باشند چرا که با اطاعت کردن مردتان را راضی نگه می‌دارید و مرد هم با راضی بودن از شما می‌تواند رضایت شما را به طریق دیگری جبران کند.

قانتات در آیهٔ 34 سورهٔ نساء به همین مسئله  اشاره دارد که زن باید در اوج قدرت مطیع باشد نه اینکه همه ی کارهایش را دیگران انجام دهند و از خودش هیچ گونه استقلالی نداشته باشد لذا زن باید در عین مدیریت و استقلال شوهرش را بپذیرد و به امر او توجه داشته باشد.
خداوند در این آیه به برتری مرد نسبت به زن از لحاظ جنگ آوری اشاره می‌کند به گونه‌ای که مرد جنگ آور باید حامی زن باشد لذا به واسطی این آیه می‌توانیم بگوییم که زن باید با اجازه ی شوهرش رفت و آمد کند منظور از اجازه این است که زن طبع شوهرش را بداند و متوجه باشد که مرد چه جاهایی را به همسرش اجازه می‌دهد که برود و چه جاهایی را اجازه نمی‌دهد و باید توجه داشت که اجازه گرفتن محدودیت نیست بلکه حفظ امنیت زن است. اینکه اسلام می‌گوید زن باید با اجازه ی شوهرش از خانه خارج شود حامی و جنگ آور قرار داده است و زنان باید متوجه ی این مسئله باشند.

همسرتان را اکرام کنید
یکی از از انتظاراتی که هرکس از همسر خود دارد این است که او را درک کند و مورد اکرام قرار دهد. درک و اکرام همسر یک رابطه ی متقابل بین زوجین است یعنی همانطور که مرد از همسر خود توقع دارد که اورا درک کند و مورد اکرام قرار دهد، زن هم چنین انتظاری را از همسرش دارد لذا درک و اکرام وظیفه‌ای است که هر یک از زن و شوهر باید در طول زندگی مشترک به آن توجه داشته باشند.
همچنین استاد به تاکید پاکی خانه از نجاسات و مداومت به قرائت حدیث کسا در خانه که می توان امدادهای غیبی را برای حل مشکلات خانه به کمک بیاورد اشاره کرد

به مناسبت روز گرامیداشت سالروز ولادت حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و روز پرستار مدیر حوزه علمیه باقرالعلوم علیه السلام سرکار خانم سلیمانپور ، با همراهی مسئول کتابخانه های عمومی شهرستان قدس سرکار خانم اطهری ومعاون فرهنگی سرکار خانم چمنی با جمعی از پرستاران بیمارستان 12بهمن شهرستان قدس دیدار و از زحمات خالصانه آنها تشکر کردند .
به گزارش روابط عمومی حوزه ، در این دیدار از  سرکارخانم سلیمانی به خاطر تلاش هاو زحمات فراتر از وظیفه در ایام کرونا و همراهی با بیماران با اهدا هدیه ای از طرف حجت الاسلام و المسلمین جوکار امام جمعه شهرستان قدس تقدیر به عمل آمد