حوزه علمیه باقرالعلوم (علیه السلام) شهرقدس-تهران

بسم الله الرحمن الرحیم

از آنجا که شرح حال اولیاء خدا باعث بیداری از خواب غفلت می شود هر هفته مختصری از زندگینامه یک ولی خدا تقدیم می شود

در عالم اسلام همواره زنان شایسته و متعهدی وجود داشته‌اند كه در عرصه‌های مختلف فرهنگ و ادب و در جبهه‌های ایثار و تلاش، منشأ آثار و بركات فراوانی بوده‌اند.
كه در عین كار و تلاش و تربیت صحیح نفس خویش، از رعایت جزیی‌ترین مسایل اخلاقی، غفلت نورزیده و در عین حال تربیت مردان شایسته روزگار را، به عهده داشته و مربی لایق و ارزشمندی برای جامعه بوده‌اند

بزرگداشت و تجلیل از زنان نمونه مكتب اسلامی، وظیفه‌ای است كه باید همواره در انجام آن كوشید. در این میان به جاست، نگاهی گذرا به شخصیت یكی از اسوه‌های عالیقدر جامعه، كه از مراتب علمی و عملی والایی برخوردار است و به حق، از مفاخر زنان دنیای اسلام است داشته باشیم و خاطره آن استوانه علم و تقوا را ارج نهیم.
این بانوی مجتهد بزرگوار و متواضع، سیده نصرت امین، نام دارد.

در باره آغاز زندگی و شروع به تحصیل این بانو آمده است: «حاجیه خانم سیده نصرت بیگم امین(معروف به بانوی ایرانی) در سال ۱۲۶۵ه.ش در اصفهان متولد شد.

پدر ایشان حاج سید محمدعلی امین‎التجار اصفهانی، فردی مومن و سخاوتمند و مادرشان بانویی بسیار شریف، متعبد و خیرخواه بود كه خداوند پس از سه فرزند پسر، این دختر را به ایشان عطا كرد

مادر با روشن‌بینی در چهار سالگی، فرزند را برای آموزش قرآن و فراگیری خواندن و نوشتن به مكتب می‌فرستد، در حالی كه فضای حاكم بر آن ایام به گونه‌ای بود كه كمتر خانواده‌ای به خود اجازه می‌داد كه دخترش را برای كسب دانش به مكتب یا مدرسه بفرستد و چه بسیار والدینی كه آموزش و آشنایی با خط و نوشتن را برای دختران خود جایز نمی‌دانستند.
در حقیقت عظمت كار این بانو و تلاش‌های مستمر وی در آن زمان، بسیار درخور توجه است

نصرت امین در سیزده سالگی با پسر عمویش، حاج میرزا آقا معروف به معین التجار، از بازرگانان معروف و متدین اصفهان، ازدواج کرد. ثمرهٔ این ازدواج هشت فرزند بود که هفت نفر از آنان در دوران حیات بانو و در دوران کودکی به علت بیماری‌های ناشناختهٔ آن زمان و شیوع بیماری‌های واگیردار در گذشتند

نسبت ایشان با سی واسطه به امام علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) می‌رسید. وی در بیان مقام و موقعیت خاندان عصمت و طهارت و منزلت و جایگاه آنان تلاش می‌كرد، به طوری كه عشق و علاقه‌اش به مقام والای ولایت در كتاب « مخزن اللئالی فی مناقب مولی الموالی حضرت علی(علیه‌السلام)»، روشنگر این حقیقت است.

?اخذ در اجتهاد و تایید مراجع عظام

او بیشتر علوم را در خانه و نزد علامه آیت الله سیدمحمد علی نجف آبادی و شیخ مرتضی مظاهری فرا گرفت.
آیت الله آقا سیدمحمد علی نجف آبادی از اساتید برجسته‎ی بانو امین كه این مجتهد گرانقدر، فقه و اصول و حكمت را نزد وی خوانده بود، گفته است: «حكمت را دایی‌ام به من درس داد و یكی نیست كه من به او درس بدهم. من می‌خواهم به این خانم درس بدهم كه از من یادگاری باقی مانده باشد.»

زمانی كه بانو امین اولین كتاب خود را به نام «اربعین هاشمیه» نوشت و كتاب، به حوزه علمیه نجف رسید و علما از آن استقبال كردند، آیت الله آقا سیدمحمد علی نجف آبادی در تكمیل تشویق‌های علما گفتند: «بانو امین هر چه در این كتاب نوشته‌اند از تراوشات فكری خودشان بوده و ربطی به تعلیمات من ندارد.»

گفته‌اند در جریان جنگ جهانی اول دو فرزند كوچك ایشان به فاصله چند روز فوت كردند. بدین مناسبت استادشان آیة الله نجف آبادی سه روز درس را تعطیل می‎كنند و به خانه‌شان نمی‎روند؛ روز چهارم بانو امین به دنبال استاد می‎فرستند و وقتی ایشان می‎آیند، علت تعطیلی درس را جویا می‎شوند.

آیة الله نجف آبادی می‎گویند كه من شرمم می‎شود كه بچه‌تان تازه از دنیا رفته برای درس بیایم و خانم امین پاسخ می‌دهند:
من پیش خدا شرمم می‌شود كه سه روز است چیزی نخوانده‎ام. خدا یك چیزی به من داد خودش هم گرفت.

ایشان به دلیل این كه اوقات زندگی‌شان به فراگیری درس و علم می‌گذشت، بیشتر در خانه بودند و كمتر از خانه خارج می‌شدند. ولی در ایامی كه لازم می‌دیدند كه باید دفاع صورت بگیرد و كاری انجام شود، از منزل خارج می‌شدند و به تدریس و راهنمایی بانوان می‌پرداختند.

این بانوی مجتهد، نه تنها در مسایل علمی و عملی بلكه در توجه به نیازهای جامعه نیز بسیار دقیق بود، طوری كه اخلاق و رفتارش در شاگردانش تاثیر عمیقی داشت. وی دانشگاهی در اصفهان به نام پر بركت «مكتب فاطمیه» تاسیس نمود كه تشنگان علم و دانش از آن سیراب می‌گشتند و جا دارد كه بگوییم از این مكتب، دانش‎پژوهانی پرورش یافتند كه بسیاری از آنان اینك صاحب تالیفات و آثار پر ارجی هستند

آن چه شاگردان این بزرگوار نقل قول كرده‌اند این است كه: «ایشان در عین تواضع و سادگی، دارای جاذبه معنوی و ابهت خاصی بود. كتاب “روش خوشبختی” را به زبان ساده و شیرین و دلپذیر به عنوان زیربنای معتقدات اخلاقی، تدریس می‌نمود، تمام زندگیش در امر تعلیم و تربیت و تحقیق و تالیف و حفظ مكتب، خلاصه شده بود.بانو امین تنها بانویی هستند که قرآن را تفسیر کردند

از جمله ابعاد شخصیت این بزرگوار، دیانت و اعتماد به نفس بود و به همین دلیل است كه پرورش یافتگان او از این فضایل معنوی بهره‌مند می‌شدند. دانش را ره‌گشای حیات بشر می‌دانست و عقیده داشت كه باید از گنجینه‌های گرانقدر بشر استفاده نمود. عشق و علاقه او به قرآن كریم در قالب زبان و بیان نمی‌گنجد و تفاسیر مخزن العرفانش در پانزده مجلد،خود دلیل این اشتیاق است.»

موقعیت علمی و عرفانی ایشان به آنجا رسید كه اكابر و اعاظمی از علما و عرفا، حضور در محضر ایشان را مایه فیض می‌دانستند. وی از نظر مقام، تنها بانوی مجتهد عصر خود قرار گرفت و علما و افراد بسیاری از كشورهای اسلامی برای ملاقات و گفتگو نزد ایشان می‌آمدند. علمای معاصر از جمله آیت الله مرعشی نجفی، علامه آیت الله سیدمحمدحسین طباطبایی، استادمحمدتقی جعفری و اساتید حوزه و دانشگاه نیز، با ایشان ارتباط علمی داشتند.

سیده نصرت امین مجتهد، توسط تعدادی از آیات عظام و مراجع عظیمالشان زمان خود به اخذ درجه اجتهاد و روایت نایل گردید كه برخی از آنان عبارتند از مرحومان: آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالكریم حائری یزدی (موسس حوزه علمیه قم)، آیت الله العظمی آقا سیدمحمدكاظم شیرازی، آیت الله ابراهیم حسینی شیرازی اصطهبناتی، آیت الله شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی، حجةالاسلام والمسلمین حاج شیخ مرتضی مظاهری نجفی اصفهانی.

نتیجه آن همه تلاش و كوشش علمی، كه زمینه‎ی‎ آن را تقوای علمی و زهد آن بانوی پرهیزگار فراهم كرده بود به طوری كه حتی دانشمند بزرگ، فقیه اهل‌بیت و رجال عظیم‎الشان، آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی، از خانم امین، درخواست اجازه روایت نمود و ایشان در قسمتی از این اجازه نامه نوشته اند «پس از استخاره به ایشان اجازه دادم كه روایت كند از من هر چه را كه روایتش برای من صحیح است از كتب تفسیر و ادعیه و حدیث و فقه و غیره»

?سیره و روش زندگی

یكی از دست پروردگان محفل پر فیض بانو امین در باب نظم، تدبیر و عظمت معنوی وی می‌گفت: «در مورد زندگی خانم امین باید بگویم كه در تنظیم وقت، ابتكاری عجیب داشتند و چنان اوقات خود را تنظیم می‌كردند كه به تمام كارهایشان می‌رسیدند، گویا خداوند به وقت ایشان هم، بركت داده بود و از لحظه لحظه ی زندگیشان استفاده میکردند

بانو امین در کنار دانش، مسائل خانواده برایشان اصل بود و مدیریت چگونه زیستن را به ما آموزش می‌دادند و می‌گفتند اگر می خواهید در مسائل علمی‌تان موفق باشید باید روی خانواده مراقبت داشته باشید، وی با همسرشان بسیار صمیمی و عاطفی و نسبت به تربیت فرزند بسیار عنایت داشتند.

مردم دیدند که در عمر 97 ساله‌اش تمام حرکات و رفتارش همه انسانی بود او بانویی بود که به وظایف زنانگی‌اش بسیار اهمیت می‌داد وخانه داری و شوهرداری‌اش همه قرآنی بود و و طرز معاشرت با نامحرم را بسیار رعایت می‌کرد و تلاش داشت تا با نامحرمی روبه‌رو نشود.

منزل ایشان با توجه به این‌که همسر ایشان یکی از تجار سرشناس اصفهان بود منزلی پررفت و آمد بود اما ایشان با مدیریت درست بر روی تمامی امور احاطه داشتند حتی گاهی در حساب و کتاب به همسر خود نیز کمک می‌کردند

کتاب روش خوشبختی ایشان را مردم بخوانند تا ببینند این بانو چه نوع زندگی و چه عصمتی را نشان داده ست این‌ها همه بیان قرآن و خلقت انسانی است و تمام علمه البیان او قرآن بود و بیان خلقت انسان. تمامی انسان‌ها با فطرتی کامل و پاک متولد می‌شوند اما به این موضوع توجهی ندارند اما او با افعال و اعمال و استادی‌اش تلاش می‌کرد این فطرت پاک را نگه دارد

این بانوی نمونه که به مقام عالی اجتهاد رسیده بود و حتی بزرگانی از علماء و فضلاء نیز در محضر ایشان تلمذ کرده‌اند و از دریای علوم و معارف وی بهره‌مند بوده‌اند، از جمله نوادری است که به خوبی می‌تواند برای بانوان در عصر ما، الگو و اسوه باشد؛ چرا که در همین چند دهه پیش در اصفهان، می‌زیست و همسرش نیز اهل کسب و تجارت بود. این بانوی مکرمه، دارای مراتب والای علمی و حوزوی بود، اما باید شوهرداری و خانه‌داری هم می‌کرد و در کنار آن به تدریس، تألیف و تحقیق و آن هم در سطوح بسیار عالی می‌پرداخت

بانو امین در پاسخ سوالی در رابطه با این كه در عصر حاضر بهترین‎ها برای زنان چیست، اینگونه پاسخ دادند:
«در موقعیت امروز، آنچه برای زنان در درجه اول مورد اهمیت قرار دارد این است كه، با نفس و دمخواهی‌های خود در مورد زر و زیور و طرز لباس پوشیدن خود و به مدل‌های گوناگون درآمدن، مبارزه كنند.
با این كه این كار، مشكل به نظر می‌ر‌سد ولی در نتیجه به كمال معنوی، زودتر نایل می‌شوند. پس بهترین جهاد، حفظ پوشش زنان است.»

گمان نکنید اگر شما شیک و مد و بدون حجاب از منزل بیرون آئید شرافت مند می شوید و مردها بنظر تقدیس به شما نگاه می کنند ، همان کسانی که شما را خانم خطاب می کنند این ها روی اصل قوای شهوانی است و نگاه آنها نگاه شهوت آمیز است ، نه روی اصل فضیلت ، همان که با صورت بشاش شما را استقبال می کند و بشما دست می دهد و احترام می گذارد در دلش شما را خانم بی عفت می داند و اگر قدری با غیرت باشد هیچ وقت امثال شما را به همسری نمی گیرد.

تو مسلمان ومسلمان زاده ای و مقدسات مذهب در تمام ملل محترم است خود را هدف تیر چشم های ناپاک بعض مردهای بی عفت قرار مده در خانه خود بنشین و مشغول انجام وظیفه خدا پسند خود باش و سعادت خود را تامین نما و مواظب باش که مبادا از آن زنهائی باشی که در حدیث حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرموده: آخرالزمان که بدترین زمانها است زن هائی ظاهر می شوند با زینت نمایان و لباس پوشده اند ولی برهنه اند وآنها از دین خارجند داخل در فتنه و فسادند و بشهوات مایلند و در جهنم جاویدانند

و نیز سعی نما که از آن زنهائی نباشی که بعمل رکیک تو دریای غضب پروردگار بتلاطم آید و بر مسلمان ها بلاء نازل گردد.
چنان چه در حدیث از رسول اکرم است که فرموده : وقتی کشف حجاب گردید زن ها مثل مردهای جوان از منزل بیرون آمدند و احکام قرآن تغییر داده شد منتظر بلاء باشید که بلاء بر شما می ریزد همان طوری که باران از ابر می ریزند آن وقت منتظر قیام قطب الاقطاب باشید.

وی در کتاب نفحات الرحمانیه مکاشفاتی از خود نقل کرده است. بانو در این کتاب از الهاماتی که از سی سالگی بر قلب وی وارد شده سخن به میان آورده است. شخصیت‌های دینی و شاگردانش نیز از حالات عرفانی و کرامات او سخن به میان آورده‌اند.

استاد صفوی‌قمی، همواره از مراتب عرفانی و سیروسلوک معنوی بانو امین در منبرها اشاره‌هایی داشتند و از جمله مطالبی که ایشان نقل می‌کردند، این بود که بانو امین گفته بودند: «هر وقت حضرت عزرائیل(ع) برای گرفتن جان کسی وارد محله ما می‌شوند، من متوجه حضور ایشان می‌شوم و می‌دانم که به کدام خانه می‌خواهند بروند و جان چه کسی را می‌خواهند بگیرند!»

این حكیم الهی و عارف به نفحات رحمانی، نابغه دوران و مجتهد زمان، پس از یك عمر خدمت خالصانه و صادقانه، در بیست و سوم خردادماه ۱۳۶۲مطابق با اول ماه مبارك رمضان سال ۱۴۰۳ هـ . ق سر در نقاب خاك كشید و به جوار رحمت الهی شتافت. یاد و خاطره‌اش جاودان و گرامی باد.

از عزیزانی که به اصفهان سفر می‌کنند، تقاضامندم اولاً از زیارت قبر علامه مجلسی اول و دوم که در کنار هم در جوار «مسجد جامع اصفهان» مدفون هستند و ثانیاً از زیارت «تخت فولاد» اصفهان که مدفن بسیاری از علماء و بزرگان جهان تشیع است، همچنین از فیض زیارت بقعه منوره بانو امین غافل نشوند.

ایشان به بانو امین عرض می‌کنند: «بانو! شما چگونه به این مرتبه رسیدید و اینگونه اسرار برای شما مکشوف می‌شود؟» جواب بانو امین بسیار زیبا و مهم است و باید اهالی قرآن و قرآن‌دوستان توجه کنند. بانو امین گفته بودند: «من در اثر انس با قرآن به این مرتبه رسیده‌ام و هرچه بیشتر به قرآن می‌پردازم و غرق در آیات الهی می‌شوم این حالت بیشتر به من دست می‌دهد و حجاب‌ها برایم کنار می‌رود»

البته این گلایه را باید مطرح کنم که متأسفانه در معرفی الگوها کم‌کاری می‌شود و یک شخصیتی مانند بانو امین که نمونه روزگار است و به مانند علامه طباطبایی که در میان مردان و در بین علماء بی‌نظیر است، بانو امین هم در بین بانوان یک چنین جایگاهی دارد؛ لیکن نسل جدید ما چقدر به جایگاه این بانوی نمونه و اسوه اخلاق، فضیلت و عرفان آگاه است؟ و حتی حوزه‌های علمیه و طلاب چقدر به منزلت این بانو آگاه هستند؟! حیف که قدر نعمات را نمی‌دانیم. شایسته است که همایش‌ها و سمینارهای علمی برای این بانوی بزرگ برگزار شود و نام او در هر کوی و برزن آشنا باشد

آثار و كتاب‌های بانوی اصفهانی
آثار و كتاب‌های قلمی به جامانده از بانوامین بانوی ایرانی عبارتند از:
1- تفسیر قرآن مجید بهنام «مخزن العرفان»در ۱۵جلد.
2- «نفحات الرحمانیه»،به زبان عربی مشتمل بر ۹۶ عنوان.
3- «سیر و سلوك»كه در روش اولیا و طریق سیر سعدا است.
4- «معاد» یا آخرین سیر بشر.
5-روش خوشبختی و توصیه به خواهران دینی و ایمانی.
6- «اربعین هاشمیه»به زبان عربی مشتمل بر مسایل و احكام.
7- «جامع الشتات»به زبان عربی مشتمل به مسایل و احكام.
8- «اخلاق»كه در بسیاری از محافل علمی و دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.
9- «مخزن اللئالی»كه در فضایل حضرت علی بن ابیطالب(علیه‌السلام) است.

حوزه مکان مقدسی است، اگر با چشم دل بنگری ملایک را خواهی دید که بال زیر پای طالبان علم گسترده اند"«إنّ الملائکة لتضعُ أجنحَتَها لطالب العلم»"، در این مکان با گوش جسم قال باقر و قال صادق می شنوی و چشم جانت به حقیقت آفرینش باز خواهد شد، در حوزه می توانی پا بر روی اولین پله ی نردبانی بگذاری که تا عرش می رسد و مفتخر به همنشینی خوبان شوی و بقول سعدی “رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند”

اما به شرطه ها و شروطه ها!

درشرط اول یک اصل از درس منطق که سال سوم میخوانی را باید خوب بدانی: “اجتماع ضدین محال است” ، یعنی نمی توان هم طالب علم و معرفت بود هم آلوده به گناهان ریز و درشت، این دو با هم جمع نمی شوند که اگر شوند تباه خواهی شد!
در حوزه نه اکسیری هست نه معجزه ای رخ خواهد داد که هر کس در آن داخل شود آیت اله بهجت و بانو امین خارج شود! باید مجاهد باشی و جهاد اکبر کنی تا لابلای فقه و فلسفه و مصطلحات، از معنویات و تهذیب غافل نمانی که اگر تنها به انتظار معجزه مشغول درس باشی صادق شیرازی فارغ التحصیل خواهی شد! همانطور که امام خمینی(ره) می فرمایند: “تحصیل علم اگر همراه با تهذیب نباشد، حجاب است بالاخص علوم دینی.”
پرواضح است باید به طریق اولی متخلق به اخلاق باشی، نمی توان در زندگی این و آن سرک بکشی و برای مردم آیه “ولاتجسسوا” را شرح دهی یا با زبانت دل طلبه ی همکلاسی را بدرد آوری و آیه “ویل لکل همزه لمزه” را برای عوام تفسیر کنی!
نکند مدرک سطح 2 بدست به خودت آیی که"جز قلب تیره هیچ نشد و حاصل و هنوز/ باطل در این خیال که اکسیر می کنند”

شرط دوم آنست که مودب به آداب درس خواندن حوزوی باشی ، “پیش مطالعه، خواندن درس ارایه شده و مباحثه” این روش تحصیل علم طلاب از قدیم الایام است که امروز مغفول مانده و متروک! و متد آموزشی نوین در دانشگاه های خارج است!
از زمانی که بین طلاب درس خواندن درشب امتحان و حفظ و صرفا کسب نمره باب شد، بابِ نظریه پردازی و تولید علم و ملاصدرا و شهید صدرشدن ها بسته شد!
مخلص کلام خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج!
پ.ن شرط دوم: طلاب جدیدالورود اوصیکم به ادبیات عرب(صرف و نحو)

شرط سوم “حرکت” است، وقتی رِدای طلبگی بر دوش کشیدی سرباز امام زمان(عج) شده ای پس باید راه را برای سردارت هموار کنی و نکند با وجود طلاب با داعیه ی سربازی امام اینگونه باشد:"هر کجا سلطان بود دورش سپاه و لشگر است/ پس چرا سلطان خوبان بی سپاه و لشگر است؟؟؟”
اگر زبان گویا و لینی داری مبلغ باشی اگر قلم شیوایی داری پرده های حجاب را با قلمت بدری یا زکات علمت را با نشرش بدهی باید جهانی و فرامرزی عمل کنی و در این راه به هر چه بدان نیاز داری (آموختن زبان و فعالیت در فضای مجازی و…) مجهز شوی.
خود را بی نیاز از شرط سوم ندان چرا که سلمان ها در حالی که کافر بودند حرکتشان آن ها را به رسول منتهی کرد و زبیرها در حالیکه با رسول بودند رکودِشان آن ها را به کفر پیوند زد!

پ.ن: هر که شد محرم دل در حرم یار بماند.

روزها گذشت و گنجشگ با خدا هیچ نگفت فرشتگان سراغش را از خدا می گرفتند و خدا هر بار به فرشتگان این گونه می گفت می آید من تنها گوشی هستم که غصه هایش را می شنود و یگانه قلبی هستم که دردهایش را در خود نگاه میدارد

سرانجام گنجشک روی شاخه ای از درخت دنیا نشست فرشتگان چشم به لب هایش دوختند گنجشک هیچ نگفت و خدا لب به سخن گشود با من بگو از آن چه سنگینی سینه توست

گنجشک گفت لانه کوچکی داشتم آرامگاه خستگی هایم بود و سرپناه بی کسی ام تو همان را هم از من گرفتی این طوفان بی موقع چه بود؟ چه می خواستی؟ لانه محقرم کجای دنیا را گرفته بود؟ و سنگینی بغضی راه کلامش بست

سکوتی در عرش طنین انداخت فرشتگان همه سر به زیر انداختند خدا گفت ماری در راه لانه ات بود باد را گفتم تا لانه ات را واژگون کند آن گاه تو از کمین مار پر گشودی

خیره در خدائیِ خدا مانده بود خدا گفت و چه بسیار بلاها که به واسطه محبتم از تو دور کردم و تو ندانسته به دشمنی ام برخاستی اشک در دیدگان گنجشک نشسته بود ناگاه چیزی درونش فرو ریخت …

های های گریه هایش ملکوت خدا را پر کرد …

آری و اين مثال انسان هايي مثل ماست كه نادانسته كافر ميشويم وبهرچیزی نمی رسیم باخداقهرمی کنیم واول ازهمه هم نمازخوندن روترک می کنیم
خدايا!
از جهل و ناداني در امانمان دار!

تبرایی, [۱۳.۱۰.۱۷ ۲۲:۴۸]
ای دوست ! ما خفتگانى هستيم كه در بستر غفلت و بى خبرى آرميده ايم . دنيا و زندگانى آن ، در گذر و آخرت و حيات جاويد آن در پيش است . ليكن با اين حال مردم به دنيا عشق مى ورزند و روز سختى را كه در پيش ‍ دارند به باد غفلت و فراموشى مى سپارند. روزى عبوس و دردناك ،روزى كه شر دامنگير همه است .

رهبر معظم انقلاب:
اعتماد به شیاطین ، نتیجه اش سراب است.
?19 بهمن 1395

? پیامبر اکرم ص در سایه پیمان با یهودیان ، روز به روز مقتدرتر می شدند. وضع مادی و معنوی مسلمانان با پیشرفت خیره کننده ای رو به رو بود.
یهودیان که تاب دیدن این قدرت و پیشرفت را نداشتند ، مشرکان قریش را تحریک کردند تا آنان ، از مکه به مدینه لشکرکشی و کار پیامبر را یکسره کنند.
قریش با جمعیتی حدود هزار نفر ، 700 شتر ، چهارصد اسب ، 600 زره و اطعام روزانه ده شتر به سپاه خود به رویارویی مسلمانان آمد. ولی مسلمانان در حالی روبروی این لشکر ایستادند که بیش از 313 نفر جمعیت ، 70 شتر ، یک اسب ، 6 زره و 8 شمشیر نداشتند!

?الصحيح من سيرة النبي الأعظم، ج‏5، ص: 31 - 33

? با امداد الهی ، لشکر اسلام پیروزی ناباورانه ای کسب کرد ؛ که کشتن 70 نفر از قریشیان و اسیر کردن 70 نفر از آنان ، گوشه ای از این فتح بزرگ بود.
علامه شیخ جعفر سبحانی در کتاب وزین «فروغ ابدیت» درباره اثر پیروزی مسلمانان در عهدشکنی یهودیان اینگونه می نگارند:

? نبرد «بدر» طوفان سهمگينى بر ضد بت‏ پرستى بود كه در قلب شبه جزيره عربستان وزيدن گرفت و منجر به ريشه كن شدن گروهى از ريشه‏ هاى كهن سال شرك و بت‏ پرستى گرديد. دسته ‏اى از ابطال و قهرمانان قريش كشته و عده ‏اى اسير و گروهى با كمال زبونى پا به فرار گذاردند. خبر تار و مار گشتن سپاه قريش، در منطقه عربستان منتشر گرديد. پس از اين طوفان، نوعى آرامش توأم با وحشت و اضطراب پديد آمد. آرامشى كه عامل آن تفكر در وضع عمومى آينده شبه جزيره بود.
قبايل بت ‏پرست، يهوديان ثروتمند «مدينه»، «خيبر» و «وادى القرى» همه از پيشرفت روزافزون نيروهاى حكومت جوان، بيمناك بودند و موجوديت و هستى خود را در لب پرتگاه نيستى مى‏ ديدند، زيرا هرگز باور نمى ‏كردند كه كار پيامبر تا اين حد بالا بگيرد و قدرت‏ هاى قديمى قريش را درهم شكند.
يهوديان قبيله «بنى قينقاع» كه در داخل مدينه زندگى مى‏ كردند و قدرت اقتصادى مدينه در دست آنان بود، بيش از همه در بيم و هراس بودند، زيرا زندگى ‏شان با مسلمانان كاملا آميخته بود و با يهوديان «خيبر» و «وادى القرى» كه در خارج از مدينه و دور از محيط قدرت مسلمانان زندگى مى‏ كردند فرق داشتند. از اين رو، يهوديان «بنى قينقاع» بيش از همه به دست و پا افتاده و جنگ سرد تبليغاتى را با نشر شعارهاى‏ زننده و اشعار توهين ‏آميز آغاز كردند و عملا پيمانى را كه با پيامبر بسته بودند، زير پا نهادند.
اين جنگ سرد مجوّز آن نبود كه نيروى اسلام پاسخ آنان را با سلاح‏ هاى گرم و داغ بدهد، زيرا گرهى را كه مى ‏توان با انگشت باز كرد؛ نبايد در گشودن آن به دندان متوسل شد. وانگهى حفظ اتحاد سياسى و نظم عمومى «مدينه» براى پيامبر اسلام فوق العاده ارزش داشت.
پيامبر براى اتمام حجت، در اجتماع بزرگى كه در بازار «بنى قينقاع» تشكيل شد، سخنرانى كرد. از جمله سخنان حضرت در آن اجتماع ـ كه لبه تيز آن متوجه يهودان بود ـ اين بود:
«سرگذشت قريش براى شما مايه عبرت است، من از آن مى ‏ترسم كه بلايى كه قريش را فرا گرفت، شما را نيز فراگيرد. ميان شما علما و دانشمندان مذهبى زياد است، از آنها تحقيق كنيد تا به شما به صراحت هرچه تمام‏ تر بگويند: من پيامبر خدا هستم و اين مطلب در كتاب آسمانى شما (تورات) موجود است.»
ملت لجوج و مغرور يهود، نه تنها در برابر سخنان پيامبر سكوت اختيار نكردند، بلكه با لحن تند به پاسخ پيامبر برخاستند و گفتند: گمان كرديد كه ما ضعيف و ناتوان هستيم و بسان قريش به رموز نبرد آشنا نيستيم؟ با دسته‏ اى در افتاديد كه با اصول نظامى و تاكتيك‏ هاى جنگى آشنايى نداشتند، ولى قدرت فرزندان «قينقاع» هنگامى براى شما معلوم مى‏ گردد كه با آنها در صحنه نبرد روبه‏رو شويد. ( واقدى، المغازى، ج 1، ص 176)
سخنان تند و خارج از ادب فرزندان «قينقاع» و رجزخوانى و حماسه‏ سرايى قهرمانان پنبه ‏اى يهود اثرى در روحيه مسلمانان نگذاشت، ولى از نظر اصول سياست اسلام، حجت براى آنها تمام شد و قطعى گرديد كه اين بار بايد گره را از راهى ديگر گشود وگرنه روز به روز جرأت و تجاوز و كارشكنى آنان افزوده خواهد شد، لذا پيامبر در انتظار فرصتى بود كه آنها را سخت تنبيه كند.

? فروغ ابديت، ص: 512 - 514